Mehmet Burak Demiray tarafından yazılmıştır.
OSI Referans modeli öncesinde ticari ağların çoğunluğu belirli bir işletme tarafından belirli standartlara oturtulmamış teknolojiyle oluşturulmaktaydı. Örnek verecek olursak IBM‘in SNA ile DEC‘in DECnet‘i. Bu tür ağlar sadece kendi cihazlarıyla haberleşerek başka cihazların ağ ile haberleşmesini engellemekteydi, bu tip durumlarda ağınıza o firmanın cihazı haricinde başka bir cihaz ekleyemiyordunuz. Bu sorunun önüne geçebilmek için ISO tarafından 1984 yılında OSI referans modeli oluşturulmuştur. Bu model kısa sürede yaygınlaşarak ağ işlemleri için kılavuz haline gelmiştir.
OSI referans modeli cihazlar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlamaktadır ve bu 7 katmandan oluşan bu yapıdır. OSI modelini referans alan cihazlar arasında veri iletilirken kapsülleme & kapsülden çıkarma işlemi yapılmaktadır. Veri ileten cihaz en üst katmandan başlayarak al katmanlara doğru ilerler ve her katmana ait veriler eklenerek kapsülleme(Encapsulation) işlemi yapılır.
Veri karşı tarafa iletildikten sonra en alt katmandan başlayarak kapsül açılır ve o katmana ait verilerek açılır. Her katmanda eklenmiş olan verilerek çıkarılarak üst katmanlara ilerlenir, bu işlemede kapsülden çıkarma(De Encapsulation) denir.
Her katmanın bir görevi ve bu katmanların altında çalışan protokoller vardır. OSI referans modeli 7 katmana ayrılmıştır,
1-Fiziksel Katman(Pyhsical Layer)
2-Veri Bağı Katmanı(Datalink Layer)
3-Ağ Katmanı(Network Layer)
4-Taşıma Katmanı(Transport Layer)
5-Oturum Katmanı(Session Layer)
6-Sunum Katmanı(Presentation Layer)
7-Uygulama Katmanı(Application Layer)
1-Fiziksel Katman(Donanım);
İlk katmandır. Donanım katıdır. Verinin bakır, fiber ve radyo olarak iletildiği ortamdır. Veriler bit şeklinde 0-1 olarak iletilir. 5 voltluk bir sinyal gönderilmesi 1 anlamına gelmektedir. Bu katmanın PDU adı bit olarak adlandırılır. Repeater, Ethernet, Kablolar, Hub fiziksel katmanda çalışan cihazlardır.
Kullanılan standartlardan bazıları;
EIA/TIA-232
EIA/TIA-449
V.24
RJ45
FDDI
V.35
Ethernet
NRZ
B8ZS
GBIC/SFP
2-Veri Bağı Katmanı(Veri);
Fiziksel bulunan ortama bir arayüz sağlar. Bit bazında hata kontrolü akış kontrolü gerçekleştirilir.
MAC adreslemesi bu katmanda yapılır, fiziksel olarak ortamda hangi cihazlar benimle haberleşiyor hangi cihaz nerede yer alıyor tespit edebildiğimiz katmandır.
Bu katmanda veri frame(çerçeve) olarak ifade edilir. Frame tipleri 802.2 Ethernet II 802.3 ethernet, 802.4 Toker Bus, 802.5 Token Ring.
Ethernet kartları bu katmandaki veriler okumak içindir. Bu katmandaki PDU frame
Switch bu katmanda çalışan bir cihazdır.
IEEE 802.3/802.2
HDLC
PPP
FDDI
ATM
CSMA/CD
CSMA/CA
Frame Relay
3-Ağ Katmanı(Ağ);
IP adresinin bu işin içine dahil olduğu katmandır. Ağ katmanı adresleme işlemi yapılan katmandır. Her paketin doğru hedefe gitmesini sağlar. Bir noktadan başka noktaya verilerin en hızlı şekilde gönderildiği en kısa yol tespitin yapıldığı katmandır.
Ağlar arası veri göndermek için routerlara ihtiyaç duyarız. Bu katmandaki PDU adı paketdir.
IP
IPX
AppleTalk DDP
ARP
RARP
ICMP
RIP
EIGRP
4-Taşıma katmanı;
Bu katma üst katmandan aldığı verileri segmentlere bölerek alt katmana iletiyor, alt katmandan aldıkları birleştirerek üst katmana iletiyor. Bu katmanlar arası geçit görevi yürütüyor.
Verilerin uçtan uca iletilmesini sağlıyor, verini hata kontrolünü yapıyor, verinin zamanında yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol ediyor. Akış denetimi, Akış kontrolü sayesinden alıcı network cihazının sınırlı belleğinin dolmasını engelliyor.
Tcp bağlantılı güvenli protokol. Paketlerin karşı tarafa güvenli şekilde ulaşmasını sağlar.
Udp bağlantısız güvensiz protokol. Paketlerin karşı tarafa ulaşmasını garanti etmiyor.
Bu katmanın PDU ismi segment.
İki önemli protokolü TCP ve UDP
TCP
UDP
SPX
RTP
SIP
H.323
5-Oturum katmanı;
Bu katmanda uygulamalar arasında bağlantıların kurulması, yönetilmesi ve sonlandırması işlemini sağlıyor. Bu katman yardımı ile farklı bilgisayarlardaki kullanıcıların arasında oturum kurulmasını, yönetilmesini ve sonlandırılmasını sağlıyor. Microsoft API’leri bu katmanda çalışır.
Bu katmandaki protokoller;
SOCKETS
RPC
NETBIOS
NFS
AppleTalk ASP
SQL
6-Sunum katmanı;
Bu katmanda bilgisayarlar arasındaki paylaşılan verilerin anlaşılır olmasını sağlıyor. Paylaşılan bilginin PC’ler tarafından da okunabilmesi için verinin ortak bir formata dönüştürülmesi gerekmektedir. Paylaşımda bulunan bilgisayarların farklı yazılımlarla yönetildiğini düşündüğünüzde bu işlevin önemi anlaşılmaktadır. Böylece farklı programların birbirlerinin verisini kullanabilmesi mümkün olur. Bu katmanda veriler şifrelenip açılabiliyor, sıkıştırılması işlemi yapılır diyebiliriz.
GIF
DIVX
DOC
ASCII
EBCDIC
TIFF
JPEG
PICT
MPEG
MIDI
7-Uygulama katmanı;
Bu katmanda bilgisayar uygulamaları ile network arasında arabirim sağlıyor, uygulamaların network arabirimden çalışmasını sağlıyor. Uygulama katmanı bilgisayarda çalışan uygulama anlamına gelmez, o programın kullandığı http protokolü bu katman anlamına gelmektedir.
Telnet
HTTP
Web Browser
NFS
FaceBook
FTP
SNMP
SMTP Gateway
OSI Referans modeli öncesinde ticari ağların çoğunluğu belirli bir işletme tarafından belirli standartlara oturtulmamış teknolojiyle oluşturulmaktaydı. Örnek verecek olursak IBM‘in SNA ile DEC‘in DECnet‘i. Bu tür ağlar sadece kendi cihazlarıyla haberleşerek başka cihazların ağ ile haberleşmesini engellemekteydi, bu tip durumlarda ağınıza o firmanın cihazı haricinde başka bir cihaz ekleyemiyordunuz. Bu sorunun önüne geçebilmek için ISO tarafından 1984 yılında OSI referans modeli oluşturulmuştur. Bu model kısa sürede yaygınlaşarak ağ işlemleri için kılavuz haline gelmiştir.
OSI referans modeli cihazlar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlamaktadır ve bu 7 katmandan oluşan bu yapıdır. OSI modelini referans alan cihazlar arasında veri iletilirken kapsülleme & kapsülden çıkarma işlemi yapılmaktadır. Veri ileten cihaz en üst katmandan başlayarak al katmanlara doğru ilerler ve her katmana ait veriler eklenerek kapsülleme(Encapsulation) işlemi yapılır.
Veri karşı tarafa iletildikten sonra en alt katmandan başlayarak kapsül açılır ve o katmana ait verilerek açılır. Her katmanda eklenmiş olan verilerek çıkarılarak üst katmanlara ilerlenir, bu işlemede kapsülden çıkarma(De Encapsulation) denir.
Her katmanın bir görevi ve bu katmanların altında çalışan protokoller vardır. OSI referans modeli 7 katmana ayrılmıştır,
1-Fiziksel Katman(Pyhsical Layer)
2-Veri Bağı Katmanı(Datalink Layer)
3-Ağ Katmanı(Network Layer)
4-Taşıma Katmanı(Transport Layer)
5-Oturum Katmanı(Session Layer)
6-Sunum Katmanı(Presentation Layer)
7-Uygulama Katmanı(Application Layer)
1-Fiziksel Katman(Donanım);
İlk katmandır. Donanım katıdır. Verinin bakır, fiber ve radyo olarak iletildiği ortamdır. Veriler bit şeklinde 0-1 olarak iletilir. 5 voltluk bir sinyal gönderilmesi 1 anlamına gelmektedir. Bu katmanın PDU adı bit olarak adlandırılır. Repeater, Ethernet, Kablolar, Hub fiziksel katmanda çalışan cihazlardır.
Kullanılan standartlardan bazıları;
EIA/TIA-232
EIA/TIA-449
V.24
RJ45
FDDI
V.35
Ethernet
NRZ
B8ZS
GBIC/SFP
2-Veri Bağı Katmanı(Veri);
Fiziksel bulunan ortama bir arayüz sağlar. Bit bazında hata kontrolü akış kontrolü gerçekleştirilir.
MAC adreslemesi bu katmanda yapılır, fiziksel olarak ortamda hangi cihazlar benimle haberleşiyor hangi cihaz nerede yer alıyor tespit edebildiğimiz katmandır.
Bu katmanda veri frame(çerçeve) olarak ifade edilir. Frame tipleri 802.2 Ethernet II 802.3 ethernet, 802.4 Toker Bus, 802.5 Token Ring.
Ethernet kartları bu katmandaki veriler okumak içindir. Bu katmandaki PDU frame
Switch bu katmanda çalışan bir cihazdır.
IEEE 802.3/802.2
HDLC
PPP
FDDI
ATM
CSMA/CD
CSMA/CA
Frame Relay
3-Ağ Katmanı(Ağ);
IP adresinin bu işin içine dahil olduğu katmandır. Ağ katmanı adresleme işlemi yapılan katmandır. Her paketin doğru hedefe gitmesini sağlar. Bir noktadan başka noktaya verilerin en hızlı şekilde gönderildiği en kısa yol tespitin yapıldığı katmandır.
Ağlar arası veri göndermek için routerlara ihtiyaç duyarız. Bu katmandaki PDU adı paketdir.
IP
IPX
AppleTalk DDP
ARP
RARP
ICMP
RIP
EIGRP
4-Taşıma katmanı;
Bu katma üst katmandan aldığı verileri segmentlere bölerek alt katmana iletiyor, alt katmandan aldıkları birleştirerek üst katmana iletiyor. Bu katmanlar arası geçit görevi yürütüyor.
Verilerin uçtan uca iletilmesini sağlıyor, verini hata kontrolünü yapıyor, verinin zamanında yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol ediyor. Akış denetimi, Akış kontrolü sayesinden alıcı network cihazının sınırlı belleğinin dolmasını engelliyor.
Tcp bağlantılı güvenli protokol. Paketlerin karşı tarafa güvenli şekilde ulaşmasını sağlar.
Udp bağlantısız güvensiz protokol. Paketlerin karşı tarafa ulaşmasını garanti etmiyor.
Bu katmanın PDU ismi segment.
İki önemli protokolü TCP ve UDP
TCP
UDP
SPX
RTP
SIP
H.323
5-Oturum katmanı;
- ve 7. Katmanı da kapsamaktadır.
Bu katmanda uygulamalar arasında bağlantıların kurulması, yönetilmesi ve sonlandırması işlemini sağlıyor. Bu katman yardımı ile farklı bilgisayarlardaki kullanıcıların arasında oturum kurulmasını, yönetilmesini ve sonlandırılmasını sağlıyor. Microsoft API’leri bu katmanda çalışır.
Bu katmandaki protokoller;
SOCKETS
RPC
NETBIOS
NFS
AppleTalk ASP
SQL
6-Sunum katmanı;
Bu katmanda bilgisayarlar arasındaki paylaşılan verilerin anlaşılır olmasını sağlıyor. Paylaşılan bilginin PC’ler tarafından da okunabilmesi için verinin ortak bir formata dönüştürülmesi gerekmektedir. Paylaşımda bulunan bilgisayarların farklı yazılımlarla yönetildiğini düşündüğünüzde bu işlevin önemi anlaşılmaktadır. Böylece farklı programların birbirlerinin verisini kullanabilmesi mümkün olur. Bu katmanda veriler şifrelenip açılabiliyor, sıkıştırılması işlemi yapılır diyebiliriz.
GIF
DIVX
DOC
ASCII
EBCDIC
TIFF
JPEG
PICT
MPEG
MIDI
7-Uygulama katmanı;
Bu katmanda bilgisayar uygulamaları ile network arasında arabirim sağlıyor, uygulamaların network arabirimden çalışmasını sağlıyor. Uygulama katmanı bilgisayarda çalışan uygulama anlamına gelmez, o programın kullandığı http protokolü bu katman anlamına gelmektedir.
Telnet
HTTP
Web Browser
NFS
FTP
SNMP
SMTP Gateway
Moderatör tarafında düzenlendi: